देवी शैलपुत्री

नवरात्र साजरे करण्यामागचे कारण मार्कंडेय पुराणांतर्गत देवी महात्म्यात सांगितले आहे. जगात तामसी व क्रूर लोकांची संख्या वाढून ते इतरांना त्रास देऊ लागतात तेव्हा सज्जनांना त्रासमुक्त करण्यासाठी, त्यांना त्यांचे स्थान पुन्हा मिळवून देण्यासाटी शक्तीदेवता या धरतीवर अवतीर्ण होते. दुष्टांच्या निर्दालनासाठी देवीने अनेक अवतार घेतले.सामान्यजनांना, विद्वानांना तिने पुन्हा सुख प्राप्त करून दिले. तिच्या या कर्तृत्वाबद्दल तिचे स्तवन व स्मरण करण्यासाठी नवरात्र साजरे केले जाते.

नवरात्रीतली प्रत्येक रात्र आदिशक्तीच्या पुढील नावावरुन प्रचलित आहे.

 पहिली रात्र - शैलपुत्री
दुसरी रात्र - ब्रह्मचारिणी
तिसरी रात्र - चंद्रघंटा
चौथी रात्र - कुश्‍मांदा
पाचवी रात्र - स्कंदमाता
सहावी रात्र - कात्यायनी
सातवी रात्र - कालरात्री
आठवी रात्र - चामुंडा
नववी रात्र - सिध्दीदात्री

दुर्गेचे पहिले रूप 'शैलपुत्री' या नावाने ओळखले जाते. ही नवदुर्गांपैकी पहिली दुर्गा आहे.

या देवी सर्वभू‍तेषु माँ शैलपुत्री रूपेण संस्थिता। 

नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नम:।।

प्रजापती दक्ष राजाची कन्या

होती भोळ्या शंकराची भार्या

सर्व देवी-देवतांस निमंत्रण, तरी

नाही बोलावले शिवास यज्ञकार्या

कार्य पहावे जाऊन पित्याघरी

इच्छा झाली सतीच्या  मनी

पती सामोरी बोलुन दाखवता

उद्गार उमटले त्याच्या वदनी

"सती, तव पिता रुष्ट माझ्यावरी

 म्हणुनी नाही आमंत्रण त्वमपि

 ठरवुनी तूच योग्य-अयोग्य

 मुभा देतो, जा तू यज्ञ मंडपी  "

 माहेरभेटीस व्याकूळ झालेली

 तशीच निघाली ती दाक्षायाणी

 पोहोचता आवेगाने त्या यज्ञमंडपी

 अनुभवले सत्य शिवबोल तत्क्षणी

स्वागत करण्या कोणी आले नाही

नाही आदर, नाही मातेची गळाभेटही

तिरस्कार स्वपतीचा पाहून पित्याघरी

झाली क्रोधीत ती भवानी अशी काही

ढग-विजांच्या कडकडाटात

प्रकटली जगदंबा आदिशक्ती

योगाग्नीत झोकून देत स्वतःस

सिद्ध केली अशी पतीभक्ती

ऐकून ही वार्ता कोपल्या कैलासगिरी

दशदिशांत शिवतांडव नाच करी

झाला यज्ञ नाश शिवगणांकरवी

पत्नी-वियोग झेलून शंभू शोक करी

जन्म नवा शैलराज हिम कुशीतला

सती अवतरली नव्याने उत्तुंग पर्वती

हेमवती या जन्मीही शंकरास भावली

दशदिशांत नावाजली शिवासह पार्वती

मूलाधारचक्रे स्थिर करुनी मनासी

संत-महंत आरंभती योगसाधना 

नवरात्रोत्सव आज सुरु जाहला

करू भक्तीभावाने हेमवतीची आराधना

त्रिशूळ कमळ शोभती हाती, आरूढ नंदीवरी

नवदुर्गांत प्रथम दुर्गा शैलपुत्री नावाजली

घराघरांत घट स्थापुन भक्तांनी

माता शैलपुत्रीच्या नावे पहिली रात्र जागवली

- रुपाली ठोंबरे

प्रस्तावनेसाठी आभार  : http://mannmajhe.blogspot.in/